Mandat – warto to wiedzieć
Poniższe informacje dedykujemy szczególnie ludziom młodym, którzy ukończyli lub niedługo skończą 17 lat. Warto znać swoje prawa i obowiązki. Doświadczenie uczy, że statystycznie najwięcej wykroczeń, tych o charakterze porządkowym, generują ludzie modzi. Policjant lub strażnik miejski może ukarać mandatem, gdy obywatel ukończy 17 rok życia. Za młodszych odpowiedzialność materialną ponoszą rodzice. Zakres i tryb postępowania mandatowego regulują przepisy kodeksowe.
Policjant albo funkcjonariusz organu uprawnionego do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może wystawić następujące rodzaje mandatów:
∙ kredytowany – ukarany odbiera go bezpośrednio za pokwitowaniem odbioru, a zgoda na przyjęcie (pokwitowanie odbioru) stanowi o jego prawomocności; niezapłacenie grzywny w terminie 7 dni powoduje wszczęcie postępowania egzekucyjnego (najczęściej prowadzi je urząd skarbowy),
∙ gotówkowy – ukarany odbiera go osobiście za pokwitowaniem uiszczenia grzywny; wydawany jest jedynie osobom czasowo przebywającym na terytorium RP lub niemającym stałego miejsca zamieszkania albo pobytu; staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi,
∙ zaoczny – wysyłany pocztą bądź dostarczany przez uprawnionego pracownika/funkcjonariusza w sytuacji, gdy wykroczenie stwierdzono pod nieobecność sprawcy; prawomocność zyskuje z chwilą uiszczenia grzywny; nieuiszczenie grzywny w terminie jest równoznaczne z odmową przyjęcia zwykłego mandatu kredytowanego i powoduje skierowanie wniosku o ukaranie do sądu.
Policjant, nakładając grzywnę, zobowiązany jest określić jej wysokość, wykroczenie zarzucane sprawcy oraz poinformować o prawie do odmowy przyjęcia mandatu i konsekwencjach prawnych takiej odmowy, jak również o ewentualnych dodatkowych kosztach sądowych w przypadku potwierdzenia przez sąd zaistnienia wykroczenia.
Przypominamy: sprawca ma prawo odmówić przyjęcia mandatu, a jego odmowa skutkuje sporządzeniem wniosku o ukaranie i skierowaniem go do sądu.
Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat lub gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15. i 17. kodeksu wykroczeń, czyli:
- nie popełnia wykroczenia, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem,
- nie popełnia wykroczenia, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone nie przedstawia wartości większej niż dobro ratowane,
- nie popełnia wykroczenia, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.